【 円分式 】
                                                                                                     < Home >
     
     
     
      基本的な角については、ピタゴラスの定理で幾何学的に求める事ができる。

      四角系: 90度: tan(π/2) =∞                π/2 = arctan(∞)
      三角系: 60度: tan(π/3) =3              π/3 = arctan(3)
      五角系: 36度: tan(π/5) =(5-25)    π/5 = arctan((5-25))

      これらを二分する事を考えよう。
      tanの加法定理より、任意角とその二分角との関係は、次式のようになる。

      tan θ' = ±(tan^2(θ)+1) -1 / tan(θ)

      同式を適用することで、(2^n)分角が機械的に求まる。

      π/2 → π/4 → π/8 → π/16 → π/32 → ・・・
      π/3 → π/6 → π/12 → π/24 → π/48 → ・・・
      π/5 → π/10 → π/20 → π/40 → ・・・
       

      また、任意角同士の差分も、tanの加法定理で容易に導ける 。

      tan (α-β) = (tan(α)-tan(β)) / (1 + tan(α)tan(β))
       
      ここで、30度-18度、すなわち π/6-π/10 = π/15 を求めると、

      三角・五角複合系: 12度: tan(π/15) = (33-15-(50-225)) / 2

                                                π/15  = arctan( (33-15-(50-225)) / 2 )

      これも二分が可能である。

      π/15 → π/30 → π/60 → ・・・

      一般に、円周の分割を論じる問題を「円分問題」と称す。
      すでに述べたように、π/n の n が素数で表せるものは、2/3/5 であった。
      これは、2=(2^0+1)、3=(2^1+1)、5=(2^2+1)  とも表される。
      同様に、17=(2^4+1)、257=(2^8+1)、65537=(2^16+1)、 すなわち、円の17等分、257等分、65537等分、も可能な事が Gauss によって証明されている。

     


    π/2 = arctan( ∞ )


    π/3 = arctan( 3 )


    π/4 = arctan( 1 )


    π/5 = arctan( (5-25) )


                           3
    π/6 = arctan( ----- )
                             3


    π/8 = arctan( 2-1 )

     


                             (25-105)
    π/10 = arctan( ------------- )
                                      5


    π/12 = arctan( 2-3 )


                             33-15-(50-225)
    π/15 = arctan( ----------------------- )
                                              2


    π/16 = arctan( (4+22) -2 -1 )


                                  1-φ
    π/17 = arctan( ( ----- ) )
                                  1+φ
     

              17-1+(34-217)       (17+317-(34-217)-2(34+217) )
      φ = ------------------- + ---------------------------------------
                             16                                                   8
       

    π/20 = arctan( -(5+25) +5 +1 )


    π/24 = arctan( 2(2+3) -3 -2 )


                            (10-25) +3 -15
    π/30 = arctan( --------------------- )
                                             2


    π/32 = arctan( (8+42+4(20+142)) -(4+22) -2-1 )


                            2(1-φ) -(1-φ^2)
    π/34 = arctan( --------------------- )
                                          1-φ
     

      φ =(同上)
       

    π/40 = arctan( (12+45+2(50+225)) -(5+25) -5-1 )


    π/48 = arctan( (16+83+4(26+153)) -2(2+3) -3-2 )


                            (110-603+465-2815) -33 +25 -15+4
    π/60 = arctan( -------------------------------------------- )
                                                                  2



     

    < Home >